1. Skąd wziął się osad w urządzeniu?
Wydzielanie się osadów w urządzeniach uzależnione jest od:
- jakości wody zasilającej oraz obiegowej;
- zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych urządzeń;
- warunków eksploatacji urządzenia (temperatura, przepływy, obciążenie cieplne powierzchni ogrzewalnych, itp.);
- sposobu jego eksploatacji;
- stanu technicznego urządzenia.
Wpływ tych czynników powoduje, że rodzaj i szybkość narastania osadów w jednakowych układach może być różny, a także różny w poszczególnych elementach tego samego układu (wymienniki ciepła, kotły, podgrzewacze wody, płomieniówki, walczaki).
Jednym z podstawowych zadań obsługi urządzenia jest utrzymanie czystości powierzchni wewnętrznych w czasie jego eksploatacji. Przy starannym utrzymaniu reżimów technologicznych wody osady odkładają się znacznie wolniej, jednak po indywidualnie określonym czasie, na powierzchniach ogrzewalnych każdego urządzenia, można zaobserwować pojawianie się cieńszych lub grubszych warstw zanieczyszczeń (kamień kotłowy, osady technologiczne lub korozja).
Jednym z popełnianych przez użytkowników błędów jest niedostateczny, a niekiedy całkowity brak kontroli stacji uzdatniania wody.
Innym częstym błędem jest to, że przy wymianie kotła, przed podłączeniem nowego, nie przeprowadza się czyszczenia całego układu, co powoduje szybkie zanieczyszczenie nowego kotła w związku z osadzaniem się w nim zanieczyszczeń z całego układu.
2. Dlaczego muszę wykonać chemiczne czyszczenie?
Chemiczne czyszczenie często stanowi jedyny sposób przywrócenia kotła do stanu odpowiadającego wymogom dalszej eksploatacji, gdyż przerywa proces odkładania się osadów i przemian korozyjnych, ustalając pierwotne warunki przepływu ciepła i cyrkulacji. Warstwa osadu posiada zawsze znacznie większe opory cieplne od metalu co prowadzi, poza przegrzaniami materiału, do znacznych strat paliwa.
Ponieważ w nowoczesnych instalacjach mechaniczne oczyszczanie powierzchni jest praktycznie niewykonalne, stało się niezbędne stosowanie odpowiednio dedykowanych dla zalegającego w urządzeniu osadu kąpieli chemicznych.
Utrzymywanie w czystości elementów urządzeń zapewnia ich bezawaryjną pracę. Należy również wspomnieć, że koszty poniesione przez użytkownika na wykonanie chemicznego czyszczenia zwracają się już w ciągu kilku miesięcy, co jest m.in. spowodowane oszczędnościami na ilości zużywanego paliwa.
3. Przy jakiej grubości osadu wykonać chemiczne czyszczenie?
Nie ma przepisów, które mówią, przy jakiej grubości osadu należy wykonać proces chemicznego czyszczenia, jednak to w interesie użytkownika powinno być jak najszybsze jego usunięcie.
Obecność osadów eksploatacyjnych jest przyczyną obniżenia sprawności urządzenia w wyniku pogorszenia się współczynnika wymiany ciepła, wzrostu oporów hydraulicznych oraz zwiększa awaryjność urządzeń m.in. w wyniku przegrzania materiału, pękania rur, obniżenia wytrzymałości ścianek, nierównomiernych wydłużeń i pęknięć, a także powstawania nieszczelności na skutek korozji. Dlatego tak ważna jest okresowa kontrola stanu powierzchni wewnętrznych urządzenia i w przypadku stwierdzenia występowania zanieczyszczeń wykonania chemicznego czyszczenia.
Im grubszy osad, tym trudniej jest go usunąć, co jest to spowodowane m.in. zmianami struktury osadów w wysokich temperaturach oraz rozłożeniem warstwowym osadów. Dodatkowo eksploatacja urządzeń po osiągnięciu krytycznej grubości osadu powoduje lawinowe jego narastanie, aż do zatkania nawet dużych przekrojów przepływu. Oczyszczanie takich elementów jest czasochłonne i kosztowne. Zdarzyć się może, że koszty oczyszczania stają się nieopłacalne.
Oczyszczanie poprawia zazwyczaj funkcjonowanie urządzenia, ale nie zawsze przywraca mu pełną sprawność. Najczęściej dzieje się tak wtedy, gdy chemiczne czyszczenie zostało przeprowadzone za późno i wskutek długiego zalegania osadów materiały konstrukcyjne uległy miejscowym przegrzaniom oraz degradacji z powodu korozji podosadowej.
4. Dlaczego naprawy metodami chemicznymi powinny wykonywać zakłady posiadające uprawnienia w tym zakresie?
Tak jak i przy innych naprawach urządzeń podlegających dozorowi technicznemu, tak i przy wykonywaniu napraw metodami chemicznymi ich wykonywanie jest dozwolone tylko przez zakłady posiadające uprawnienia w tym zakresie, co jest objęte odpowiednimi przepisami.
Uzyskanie uprawnień przez zakład wiąże się z tym, że pracownicy odpowiedzialni za procesy napraw metodami chemicznymi wykazali się właściwą wiedzą i umiejętnościami w tym zakresie, firma posiada odpowiedni sprzęt do przeprowadzania procesów, a wykorzystywane przez zakład uprawniony technologie są bezpieczne dla oczyszczanych urządzeń.
Gwarantuje to, że proces zostanie wykonany fachowo, przez firmę profesjonalnie do tego przygotowaną.
5. Po co uzgadnianie dokumentacji?
Dodatkowym warunkiem wykonania naprawy metodami chemicznymi, oprócz wykonania jej przez zakład uprawniony, jest uzgodnienie dokumentacji z Centralnym Laboratorium Dozoru Technicznego. Uzgadnianie dokumentacji służy dodatkowej weryfikacji poprawności zastosowanej technologii, aby była bezpieczna dla danego urządzenia ze względu na m.in. jego budowę i zastosowane materiały, skład i grubość osadu.
Technologia czyszczenia powinna być dobrana tak, aby stosować jak najniższe stężenia kąpieli czyszczących, a jednocześnie usunąć zalegający osad.
6. Po co wykonuje się analizę fizyko-chemiczną osadu?
Aby opracować jak najbardziej dostosowaną do zalegającego w urządzeniu osadu technologię, należy w pierwszym kroku wykonać jego analizę. Nie istnieje jedna kąpiel, po której zastosowaniu usuniemy wszystkie osady, niezależnie od ich składu i struktury, dlatego technologia opiera się na ich analizie.
Dopiero po określeniu charakteru osadu i procentowej zawartości poszczególnych jego składników, można tak dobrać technologię, aby przy jak najniższym stężeniu chemikaliów usunąć zalegające zanieczyszczenia.
W zależności od składu osadu, jego charakteru, grubości oraz materiałów, z których zbudowane jest oczyszczane urządzenie, stosuje się różnorodne kąpiele. W przypadku osadów grubych i warstwowych ilość następujących po sobie kąpieli o różnorodnym charakterze wzrasta, co znacznie wydłuży proces.